กว่าจะมาเป็นศูนย์โปรตอนสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ

          สาขารังสีรักษาและมะเร็งวิทยาฝ่ายรังสีวิทยาโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์เริ่มให้บริการรักษาผู้ป่วยมะเร็งด้วยรังสีจากภายนอก ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2494 ด้วยเครื่องเอกซเรย์กิโลโวลต์ ต่อมาในปี พ.ศ. 2501 ถึงพ.ศ. 2533 ได้ให้บริการรักษาผู้ป่วยด้วยรังสีแกมมาจากเครื่องโคบอลหกสิบ จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2533 ถึงปัจจุบันได้พัฒนาอย่างต่อเนื่องมาสู่การรักษาด้วยรังสีเอกซ์พลังงานสูงและลำอิเล็กตรอนด้วยเครื่องเร่งอนุภาค และพัฒนาสู่เครื่องเร่งอนุภาคที่ควบคุมด้วยระบบคอมพิวเตอร์โดยมีเป้าหมายในการทำลายเซลล์มะเร็งเพื่อรักษาผู้ป่วยให้หายขาดจากโรครวมถึงเกิดผลข้างเคียงน้อยที่สุด ปัจจุบันโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์มีเครื่องเร่งอนุภาคจำนวนทั้งสิ้นหกเครื่องสามารถให้การบริการฉายรังสีให้แก่ผู้ป่วยได้ปีละประมาณสี่พันราย

          ในปี พ.ศ. 2557 สาขารังสีรักษาและมะเร็งวิทยา ฝ่ายรังสีวิทยา โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย ได้รับอนุมัติงบประมาณในการติดตั้งเครื่องฉายอนุภาคโปรตอน เมื่อความทราบถึง สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ว่าโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์มีแผนดำเนินการจัดสร้างศูนย์ความเป็นเลิศในการรักษามะเร็งด้วยอนุภาคโปรตอน จึงทรงให้การสนับสนุนอย่างเต็มที่พร้อมทั้งพระราชทานพระราชวโรกาสให้นำทีมผู้บริหารและนักวิจัยของโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์เดินทางไปศึกษาดูงานที่ศูนย์วิจัยฟิสิกส์พลังงานสูง (The GSI Helmholtzzentrum fur Schwerion-enforschung – GSI) สหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี นอกจากนี้ยังทรงพระราชทานนามให้แก่ศูนย์ฯ แห่งนี้ว่า “ศูนย์โปรตอนสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ”

          ศูนย์โปรตอนสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เป็นศูนย์ความเป็นเลิศในการรักษาโรคมะเร็งด้วยอนุภาคโปรตอนแห่งแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่มีการใช้เครื่องเร่งอนุภาคไซโคลตรอน พร้อมห้องปฏิบัติการในการรักษาซึ่งมีมูลค่าถึง 1,200 ล้านบาท โดยเครื่องเร่งอนุภาคไซโคลตรอนมีน้ำหนักถึง 90 ตัน ส่งจากสหพันธ์ สาธารณรัฐเยอรมนีโดยทางเรือ ใช้เวลาประมาณสองเดือนถึงท่าเรือแหลมฉบังจังหวัดชลบุรี หลังจากนั้นขนส่งต่อมาทางถนนด้วยรถขนาดใหญ่ 50 ล้อ เนื่องจากเครื่องเร่งอนุภาคไซโคลตรอน มีขนาดใหญ่มาก ในระหว่างการขนส่งเพื่อนำมาติดตั้งจึงจำเป็นต้องปิดถนนตามเส้นทางที่รถขนส่งผ่าน จนกระทั่งถึงโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์